Een lege plek om te blijven

XIV

Ga nu maar liggen liefste in de tuin,
de lege plekken in het hoge gras, ik heb
altijd gewild dat ik dat was, een lege
plek voor iemand, om te blijven
Rutger Kopland

"Een lege plek voor iemand, om te blijven" , dat is een goede samenvatting van de mystiek van Meister Eckhart.
Wat is je antwoord op de oeroude vraag: ‘waarom leef je?’
Eckart stel diezelfde vraag:
"Als je duizend jaar lang aan het leven zou vragen: 'waarom leef je?' – en als het kon antwoorden, zou het niets anders zeggen dan: 'Ik leef omdat ik leef.' Dat komt omdat het leven uit zijn eigen grond leeft en opwelt uit zichzelf. Daarom leeft het zonder waarom, zelfs hierin dat het voor zichzelf leeft. Als je nu een waarachtig mens die werkt vanuit zijn eigen grond, zou vragen: 'Waarom doe je je werk?' – en als hij goed zou antwoorden, zou hij niets anders zeggen dan: "Ik werk omdat ik werk.

De preken van Eckhart zijn uitdagend, hij prikkelt tot kritisch nadenken. Hij durft: pakkende voorbeelden en soms scherpe woorden.
Mystiek is volgens Eckhart niet iets is voor een geleerde elite, maar voor gewone mensen. Daarom gebruikt hij volkstaal en niet alleen het Latijn.

In de begrippen die Eckhart hanteert gaat het steeds heen en weer. Hij beweegt tussen twee polen, die met ons logische verstand niet met elkaar te verenigen, maar toch allebei fundamenteel wáár zijn.
God is het mysterie-bij-uitstek, nooit te bevatten in menselijke woorden. En toch is diezelfde God zo ontzaglijk nabij, dat de diepste grond van mijn menselijke geest en God zelfs samenvallen.
Eckhart zet zich sterk af tegen religieuze navelstaarderij. ‘Wie God alleen ontmoet in de vroomheid van het gebed of in de kerk, maar niet in de stal of in de keuken, heeft er nog erg weinig van begrepen’.

Eckhart wil mensen bereiken door de bekende kaders te doorbreken. Dit is een waagstuk, want je valt uit de toon. Niet alleen die van jezelf. Ook bij anderen val je uit de toon.
De aanklachten van de kerkleiding lieten niet lang op zich wachten. Eckhart trok naar het pauselijk hof in Avignon om zijn ideeën te verdedigen, maar dat lukte hem maar ten dele.
Voordat de veroordeling hem bereikte, stierf hij. De datum en plaats van zijn dood zijn niet bekend.
Maar hij werd niet vergeten. Juist in onze tijd, waarin de ‘grote verhalen’ over God en geloof het niet meer goed lijken te doen, komt Eckharts zoeken naar intieme aanwezigheid van de Eeuwige weer in de belangstelling. Juist in de leegte van het ‘niet-weten’.